حسن ابوالحسنی

نرم افزارهای متن باز،

انفجاری دوباره در ۲۰۱۵

اولین بار در دهه ۸۰ میلادی ایده نرم افزارهای متن باز (open source) مطرح شد. در آن زمان عرصه تاخت و تاز مایکروسافت با سیستم عامل داس و سپس ویندوز بود. به مرور پروژه های نرم افزاری متن باز گسترش یافتند و اولین جهش با ایجاد سیستم عامل لینوکس بوجود آمد.

با رشد اینترنت و امکان دسترسی ساده تر به برنامه ها، موسساتی نظیر آپاچی (Apache) و سورس فورج (SourceForge) و بعدا گیت هاب (GitHub) به عرضه نرم افزارهای متن باز پرداخته و به رشد آنها کمک به سزایی کرده اند.

امروزه تقریبا برای هر نوع نرم افزار تجاری می توان معادلهای متن باز مناسبی پیدا کرد. بعنوان مثال:

سال ۲۰۱۵ جهش بزرگ دیگری در این فضا ایجاد شد که در این مقاله به آن پرداخته می شود.

در سال ۲۰۱۵ غولهای آی تی یعنی اپل، گوگل و فیس بوک تکان بزرگی به این فضا دادند. هر یک از اینها نرم افزارهایی کلیدی که سالها بر روی آن کار کرده و در محصولاتشان بصورت گسترده بکار می برند را بصورت متن باز در اختیار عموم قرار دادند. علت متن باز کردن این نرم افزارها را بسادگی می توان در دلایل زیر بر شمرد:

اگر چه دلایل بالا همگی در جهت استفاده این شرکت هاست ولی برای جامعه مهندسین نرم افزار نیز متن باز شدن این نرم افزارها مزایای زیادی دارد. در واقع این یک بازی برد-برد است.

اپل شرکتی است که همواره به بسته بودن نرم افزارهایش مشهور بوده است. اما امسال اپل زبان سویفت (Swift) را بصورت متن باز ارایه کرد. این حرکتی بسیار بزرگ از طرف اپل به حساب می آید و تاثیر به سزایی در تولید نرم افزارها خواهد داشت.

این زبان که بعنوان نسل بعدی زبان objective-c به حساب می آید برای یادگیری و استفاده نسبت به آن ساده تر است. یکی از ویژگیهای برجسته آن قابلیت نگارش کاربردها برای هر وسیله (موبایل، تبلت یا دسکتاپ) و هر سیستم عامل (آی او اس، ویندوز و لینوکس) است. در حال حاضر اگر چه این زبان بر روی آندروید قابل اجرا نیست ولی انتظار می رود بزودی جامعه متن باز توسعه لازم در این زمینه را عرضه کند.

https://github.com/apple

گوگل هم یکی از تکنولوژیهای نوین هوش مصنوعی خود بنام تنسور فلو (Tensor flow) را بصورت متن باز در اختیار عموم قرار داد.

این همان تکنولوژی است که در محصولات تشخیص صدا و تصویر گوگل بکار رفته است. از ویژگیهای مهم این تکنولوژی قابلیت اجرای آن روی یک ماشین به کوچکی یک موبایل تا هزاران ماشین در یک ابر محاسباتی است.

انتظار میرود با توسعه این تکنولوژی به وسیله جامعه متن باز کاربردهای جالب دیگری برای آن که اساسش شبکه های یادگیری عصبی است ظهور پیدا کند.

https://www.tensorflow.org/

فیس بوک سالها سخت افزاری را طراحی و بکار گرفته که به تشخیص تصاویر، دسته بندی اخبار و نظایر آن کمک می کند. امسال پس از اینکه گوگل تکنولوژی یادگیری عمیق (deep learning) خود را متن باز کرد، فیسبوک هم طراحی این سخت افزار را بصورت باز در اختیار عموم قرار داد. این طراحی که متکی به استفاده گسترده از جی پی یو (gpu) است در تولید و توسعه سخت افزارهایی که برای یادگیری عمیق هستند مناسب است. این طراحی به نام بیگ شور (Big Sur) شناخته شده و فیس بوک امیدوار است با باز کردن این طراحی به ارزانتر شدن ساخت این سخت افزار و همچنین توسعه نرم افزار برای آن کمک شود.

سال ۲۰۱۵ را می توان بعنوان انقلابی دوباره در حوزه نرم افزارهای متن باز به حساب آورد. در این سال شرکتهای بزرگ آی تی ارزشمندترین تکنولوژیهای خود را به صورت متن باز به جامعه عرضه داشتند. این حرکت بر اساس این تشخیص است که جامعه متن باز قدرت بسیاری در توسعه آنها و همچنین درک اینکه است که هر چه تعداد بیشتری از مهندسین نرم افزار با تکنولوژیهای آنها آشنا شوند در نهایت میزان محبوبیت و استفاده از تکنولوژیهایشان بیشتر خواهد شد.